Γενικά – Α΄ Αποικισμός – Γεωμετρική τέχνη

(Το μάθημα παρατίθεται όπως το έδωσα στη μαθήτρια. Τα δικά μου σχόλια βρίσκονται μέσα σε παρενθέσεις).

Η ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ ΤΩΝ ΜΥΚΗΝΑΪΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ

Τα μυκηναϊκά κέντρα κατέρρευσαν στο διάστημα 1200-1100 π.Χ., για διάφορους λόγους που οι επιστήμονες τους ερευνούν.

Δες το εισαγωγικό βίντεο από την αρχή μέχρι το 3:30.

_______________

ΟΙ ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ (1.100-700 π.Χ.)

Μετά από την κατάρρευση των μυκηναϊκών κέντρων, η Ελλάδα πέρασε περίπου τέσσερις αιώνες ανακατατάξεων: 1100-700 π.Χ. Αυτή είναι η Γεωμετρική εποχή. Πολλοί επιστήμονες ονομάζουν την αρχή της και εποχή των Σκοτεινών ή Μεταβατικών Χρόνων γιατί τα ιστορικά και αρχαιολογικά δεδομένα που έχουμε γι’ αυτήν είναι πολύ περιορισμένα.

ΠΡΩΤΗ ΦΑΣΗ (12ος-11ος αι.)- ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Κοίταξε αρχικά αυτήν την παρουσίαση (είναι πολύ περιεκτική,  όμως δεν μπόρεσα να βρω από πού ακριβώς προέρχεται για να το καταγράψω).

Αρχικά ο πληθυσμός μειώθηκε. Το βιοτικό επίπεδο έπεσε. Το ανακτορικό σύστημα έδωσε τη θέση του σε μικρές κοινότητες, χωρίς κεντρική εξουσία, που ζούσαν από τη γεωργία. Το εμπόριο και οι επαφές με τον έξω κόσμο σταμάτησαν. Οι τέχνες παρουσίασαν ύφεση.  Η Γραμμική Β γραφή εξαφανίστηκε.

Η κοινωνική οργάνωση άλλαξε και έγινε φυλετική. Τα μέλη μιας φυλετικής ομάδας συνδέονταν μεταξύ τους με δεσμούς αίματος και καταγωγής, ήταν δηλαδή συγγενείς. Πολλές ομογενείς φυλετικές ομάδες συγκροτούσαν ένα φύλο.

Προσπάθησε να βρεις τα ονόματα των πιο σημαντικών ελληνικών φύλων στο παιχνίδι που θα βρεις εδώ (οι λέξεις είναι γραμμένες σε greenglish). Παίξε δυο-τρεις φορές, μέχρι να βρεις τρία διαφορετικά ονόματα.

Τα σημαντικότερα ελληνικά φύλα ήταν:

• Θεσσαλοί
• Βοιωτοί
• Αιολείς
• Ίωνες
• Δωριείς

Τα ελληνικά φύλα μετακινήθηκαν μέσα στην ηπειρωτική Ελλάδα, δημιουργώντας μεγάλη αναστάτωση. Κάποια από τα μετακινούμενα φύλα έδιωξαν άλλα και εγκαταστάθηκαν στις περιοχές τους. Άλλες ομάδες υποδουλώθηκαν και πολλές αναγκάστηκαν να αναζητήσουν νέες πατρίδες. Το τελευταίο φύλο που μετακινήθηκε ήταν οι Δωριείς, που ξεκίνησαν από την Πίνδο. Οι Δωριείς κατέκτησαν την Πελοπόννησο, και οι προηγούμενοι κάτοικοί της έγιναν δούλοι, οι είλωτες.

Γενικώς παρουσιάστηκε μια κίνηση από τα βόρεια –> προς τα νότια.

___________

ΔΕΥΤΕΡΗ ΦΑΣΗ (10ος-8ος αι.) – Α’ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΑΠΟΙΚΙΣΜΟΣ

Kοίταξε κι αυτήν την παρουσίαση (από τον φιλολογικό ιστοχώρο “Ελληνικός Πολιτισμός” του Γ. Παπαθανασίου).

Τον 10ο αι. π.Χ., λόγω ανασφάλειας και έλλειψης χώρου και πόρων, τα ελληνικά φύλα άρχισαν να επεκτείνονται και προς τα νησιά του Αιγαίου και τη Μικρά Ασία. Η μετακίνηση αυτή ονομάζεται Α΄Ελληνικός Αποικισμός.

Με τον αποικισμό, οι Έλληνες ήρθαν και πάλι σε επαφή με τις γειτονικές χώρες και σιγά σιγά ξαναπήραν στα χέρια τους το εμπόριο της Μεσογείου. Από τον 9ο αι. π.Χ. ο πληθυσμός άρχισε πάλι να αυξάνεται και οι ελληνικές κοινότητες ξεκίνησαν να πλουτίζουν και να οργανώνονται καλύτερα. Από τους Φοίνικες πήραν το φοινικικό αλφάβητο, το τροποποίησαν για τα Ελληνικά, και άρχισαν πάλι να χρησιμοποιούν τη γραφή.

Κάνε τώρα την άσκηση (πηγή: ιστότοπος “Ελληνικός Πολιτισμός“). Αν δυσκολεύεσαι, κοίταξε πάλι την προηγούμενη παρουσίαση.

_______________

H ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ ΤΕΧΝΗ

Εξερεύνησε τον αρχαιολογικό χώρο του Κεραμεικού στο Google Earth. Κοίταξε φωτογραφίες και 3D Spheres.

Η μνημειακή τέχνη της μυκηναϊκής εποχής δεν συνεχίστηκε στα γεωμετρικά χρόνια. Τα έργα τέχνης της γεωμετρικής εποχής ήταν μικρά και λιγότερο πολυτελή σε σχέση με τα μυκηναϊκά. Ήταν διακοσμημένα με γεωμετρικά μοτίβα, από όπου πήρε και το όνομά της η ιστορική περίοδος.

Τα πιο σημαντικά μνημεία της τέχνης των γεωμετρικών χρόνων είναι τα γεωμετρικά αγγεία. Από αυτά μαθαίνουμε πολλές πληροφορίες για την εποχή εκείνη.

Μεγάλος αριθμός γεωμετρικών αγγείων βρέθηκε στο αρχαίο νεκροταφείο του Κεραμεικού, στην Αθήνα.

Παίξε με τις ακόλουθες διαδραστικές εφαρμογές για να μάθεις περισσότερα για τα γεωμετρικά αγγεία (τις είχα φτιάξει πολλά χρόνια πριν, για έναν διαγωνισμό, όμως δουλεύουν ακόμη. Όπου υπάρχουν φωτογραφίες, φαίνονται καλύτερα αν το μέγεθος του παραθύρου είναι σχετικά μικρό. Κάποιοι εσωτερικοί σύνδεσμοι στις εφαρμογές δεν λειτουργούν πια, όμως το κυρίως περιεχόμενο είναι ακόμη εντάξει).

1. Τα γεωμετρικά αγγεία παρουσίαζαν μεγάλη ποικιλία σε σχήμα και διακόσμηση.

2. Ανάλογα με τη χρήση τους, υπήρχαν διαφορετικοί τύποι αγγείων.

3. Τι συγκράτησες από του τύπους των γεωμετρικών αγγείων; Παίξε το παιχνίδι για να δεις.

4. Τα γεωμετρικά αγγεία ήταν διακοσμημένα με διαφορετικά γεωμετρικά μοτίβα.

5. Μπορείς να παίξεις με τα γεωμετρικά μοτίβα, φτιάχνοντας τη δική σου γεωμετρική διακόσμηση.

 

6. Τώρα δοκίμασε τις γνώσεις σου για τα αγγεία των γεωμετρικών χρόνων.

______________

ΔΟΥΛΕΙΑ “ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ”

1. Διάβασε το ανάλογο κεφάλαιο του σχολικού βιβλίου Α΄Γυμνασίου.

2. Σημείωσε στον χάρτη της Ελλάδας (αρχείο PDF), με διαφορετικά χρώματα, τις περιοχές στην ηπειρωτική Ελλάδα, στα νησιά και στη Μικρά Ασία όπου εγκαταστάθηκαν τα ελληνικά φύλα: Αιολείς, Ίωνες, Δωριείς. Γράψε τα ονόματα των σημαντικών πόλεων και νησιών.

(Το δικό μας αποτέλεσμα:)

3. Είπαμε πως η διακόσμηση των γεωμετρικών αγγείων ήταν αρχικά απλή και στη συνέχεια έγινε πιο σύνθετη. Επίσης οι σκηνές που εικονίζονταν ήταν αρχικά απλές, ενώ προς το τέλος της γεωμετρικής εποχής άρχισαν να εικονίζονται περίπλοκες σκηνές με ανθρώπους που διηγούνταν κάποια ιστορία.

Διάβασε για την εξέλιξη των γεωμετρικών αγγείων εδώ (από τον φιλολογικό ιστοχώρο “Ελληνικός Πολιτισμός” του Γ. Παπαθανασίου). Στη συνέχεια, αναζητώντας φωτογραφίες στο διαδίκτυο, φτιάξε μια σύντομη ηλεκτρονική παρουσίαση όπου να φαίνεται η εξέλιξη των γεωμετρικών διακοσμητικών μοτίβων στα αγγεία.

(Το αποτέλεσμα εδώ:)